†
Niniejsza strona, wraz z napływem nowych informacji naukowych,
Omawiana tu lokalizacja to szeroko zakreślone północne przedpola Karpat od Bramy Morawskiej na zachodzie do dorzecza górnego Prutu i Dniestru na wschodzie. Natomiast w zakresie węższym to południowo-wschodnia Polska czyli teren określony głównie dorzeczami Górnej Wisły i Sanu; oto jego mapka:
Czyżby praojczyzna indoeuropejskich narodów i języków Europy, Azji i
Ameryki ......
Oto w genach ludności Azji Południowej obserwujemy dziś
Objaśnienie Tabeli.
Pochodzenie tego pokrewieństwa narodów Europy i
Indii i w ogóle źródeł
I.
Niespodziewany wynik
genetycznych badań
starożytnych ludzi
To pobliże Ukrainy wstępnie możemy sobie wyobrazić i zlokalizować w rejonie Karpat lub polskiego Podkarpacia.
Oto główne stanowiska archeologiczne
protoaryjskiej kultury Fatjanowo w
Rosji
Niektóre analizy genetyczne dokładniej określają to miejsce przebywania stepowo-rolniczej grupy kultury ceramiki sznurowej (dalej skrót ang. CWC). Była to centralna czyli środkowoeuropejska grupa kultury sznurowej, Central-CWC. A taka była blisko Ukrainy, bo w południowo-wschodniej Polsce (czemu bliżej przypatrzymy się niżej, omawiając badania Linderholm). Właśnie tę grupę central-CWC wskazują rozmaite analizy. Oto pierwsza z nich - analiza domieszek w autosomalnym DNA , Admixture-k9.
Analiza Admixture k9
wskazuje na pochodzenie Fatjanowców z CWC Europy Środkowej, z południowo-wschodniej Polski (zob. na dole grafiku)
(źródło: Saag et al., 2020) Analiza domieszek, Admixture, wskazuje, na to, iż kultura Fatjanowo pochodzi z Central-CWC, a to oznacza przede wszystkim Polskę Południowo-Wschodnią. Wiemy o tym dokładnie m.in. z pracy Linderholm i zesp. 2020, która niżej, w rozdz.VII, będzie relacjonowana. Potwierdzeniem są także niżej prezentowane analizy, oraz porównywanie DNA indywidualnych próbek Fatjanowa i SE Polski.
To samo, co analiza Admixture-k9, i również wyraźnie, stwierdza tzw. statystyka f3. Daje ona odpowiedź na pytanie: do której populacji jest najbardziej podobna kultura Fatjanowo w jej stosunku do wyznaczonej grupy starożytnych populacji. Odpowiedź (na poniższym obrazie - D) brzmi: Central-CWC.
Analiza
f3-starożytne
Taki sam wynik wykazuje statystyka f3 dająca odpowiedź na pytanie: do której populacji jest najbardziej podobna kultura Fatjanowo w jej stosunku do wyznaczonej grupy dzisiejszych populacji. Odpowiedź (na obrazie d) brzmi: Central-CWC.
Analiza
f3-współczesne
Wykres na dole po prawej, d, wskazuje doskonałą tożsamość Fatjanowo i CeCWC.
Także badania archeologiczne zgodnie z programami analiz genetycznych DNA umieszczały lub umieściły praojczyznę Fatjanowców w Polsce, mimo że niektóre wcześniejsze publikacje archeologiczne, z których cytuje L Saag, wskazywały pochodzenie z górnego czy środkowego Podnieprza (temu sprzyjała bliskość geograficzna i trendy polityczne!), nowsi autorzy podkreślają pochodzenie z poza rosyjskiego zachodu albo południowego zachodu (Krywalcewicz 2007). Machnik już w 1966 r. szczególnie podkreślał podkarpackie źródła synkretyckiej kultury środkowodnieprzańskiej (Machnik 1966). Pozytywne i nowsze wyniki badań archeologicznych wykorzystali Nordqvist i Heyd (2020 r.), nakreślając trajektorię migracji przyszłych Fatjanowców z pontyjsko-kaspijskiego Stepu do Rosji właśnie przez południowo-wschodnią Polskę, jak na poniższej mapce.
Autorzy tej mapki jednak znacznie przesadzili, lokalizując
początek migracji w międzyrzeczu Wołga-Don!
Przecież już wiemy, iż nie ma śladów w badaniach genetycznych
próbek Fatjanowo,
wskazujących na bezpośrednie pokrewieństwo z tamtejszą ludnością
stepową. Bardziej już prawdopodobnym miejscem rodowego
pochodzenia byłoby przedpole Karpat (w pasie od Dolnego Dunaju,
wzdłuż Prutu do południowej Lubelszczyzny - m. Hubinek), gdzie niektórzy
archeolodzy dopatrują się śladów genezy kultury ceramiki
sznurowej w formie przedsznurowej, tzw. hoyzont CWC-X
przedkurhanowy, przed horyzontem paneuropejskim CWC-A, z możliwością
datowania na lata od około 3100 przed Chr. (Juras 2018,
Włodarczak 2018, Kośko 2000 i 2018).
przebywaniu i formacji kulturowej na naszym Podkarpaciu i Małopolsce i, jak się okazuje, w małej ojczyźnie wielkiego w przyszłości ludu - Indoeuropejczyków Europy i Azji.
W tej migracji towarzyszyła im zarazem zapewne ta
osobna grupa CWC, która osiedliła się w rejonie wschodniego
Bałtyku, zapewne inicjując populację Bałtów (Bałtoslowian?). W drodze Fatjanowcy zatrzymali
się na dłuższy czas w rejonie Górnej Wołgi i Górnego Dniepru, a
stamtąd w grupach rodowych osiedlali się nad Górną i Środkową Wołgą (najwięcej
w rejonie dzisiejszej Moskwy) i później w kulturze Bałanowo. Po wiekach,
żyjąc w
zmiennych formacjach kultury materialnej, ale w tym samym rodzie
ojcowskim R1a-Z93, przemieszczają się na wschód za Ural,
rozmieszczają w kulturze Sintasszta i Andronowo, a stamtąd,
rozpraszając się w Azji Środkowej, w mniej licznych już grupach
około 16. wieku przed Chr. jako Ariowie czyli użytkownicy
dialektów języka aryjskiego,
przeprawiają się w dorzecza Indusu i do Iranu, gdzie obejmują i
spełniają trwającą do dziś przewodnią rolę kulturową i
polityczną.
"Fragment grafiku (k=9), gdzie pokazano bliskie
podobieństtwo Fatjanowców z
przedstawicielami kultury ceramiki migracja Proto-Ariów, w przyszłości indo-irańskich, z rodu R1a-Z93, z małej ojczyzny Praindo- europejczyków. Ludzie kultury Fatyanovo na swoją daleką południowo- azjatycką migrację zabrali z sobą, jak wskazuje ten diagram, komponenty DNA z grup bałtyckiej, polskiej i centralnej (tj. znad Wisły i Sanu) KCSz.
* * *
To, że północne przedpola Karpat w
dorzeczach Górnej Wisły i Sanu
II. Języki praindoeuropejskie i poszukiwania małej ojczyzny Praindoeuropejczyków na północnych przedpolach Karpat Jakieś dwieście czterdzieści lat temu angielski językoznawca, W. Jones, badając wspólne, już daleko wcześniej wskazywane przez chrześcijańskich misjonarzy podobieństwa języków Europy i Azji aż do Indii, doszedł do przekonania, że pochodzą one zapewne od jakiegoś pierwotnego języka wspólnego, uformowanego ostatecznie w jakiejś małej ojczyźnie. Wkrótce, na podstawie dzisiejszych języków dla tego prajęzyka sprzed pięciu tysięcy lat, opracowano wspólne słownictwo i gramatykę. Tak zaczęło się wielkie ponad dwustuletnie i bardzo już kosztowne poszukiwanie światowe tej ojczyzny, małej, w której owe języki mogły się ostatecznie ukształtować. Wreszcie niedawno, studiując genealogię genetyczną, doszedłem do przekonania, co zaraz w 2007 r. na portalu rodstvo.ru zostało zgłoszone, że mające wspólną nić językową i wspólną kiedyś ojczyznę, używające języków indoeuropejskich narody Europy i Azji, łączy jeszcze jedna, ale istotna nić - biologiczna: ojcowska haplogrupa R1a, obecna tak w Europie, zwłaszcza wśród Słowian, jak i wśród indo-irańskich Ariów, czyli mówiących tam językami aryjskimi. Dziś nie jest zaskoczeniem, że właśnie ojcowska linia Y-DNA odegrała specjalną rolę w przeniesieniu języka z Europy do Azji Zachodniej i Południowej, do Indii z Pakistanem i Iranu.
T eraz, mając już dość czytelny obraz ukształtowania się w Europie populacji i jej migracji do Azji, zwieńczonej kulturą i językiem indoeuropejskim indo-irańskich Ariów, czujemy się pobudzeni do szukania w pełni zadowalającej prawdy o lokalizacji ojczyzny języków i ludności praindoeuropejskiej. Bowiem od ponad dwustu latach bezskutecznych poszukiwań językowych śladów małej ojczyzny praindoeuropejskiej (skrót: PIE), łączącej języki Europy i indo-irańskich Ariów, nauka od genealogii genetycznej otrzymała nowy, dodatkowy element, łączący te dwa kontynenty. Jest nim zidentyfikowanie charakterystycznego dla populacji obydwu regionów świata genetycznego rodu ojcowskiego o symbolu Y-R1a na drzewie genetycznym współczesnego człowieka. Doszły do tego sukcesy paleogenetyki, która może ustalić miejsca przebywania i migracji starożytnych genetycznych rodów lub populacji.
U znane za wielki sukces w tej dziedzinie badania Haak i zesp. 2015 oraz Allentoft i zesp. 2015, wskazujące na kulturę jamową (ang. Yamnaya) znad Wołgi i Samary jako ojczyznę Praindoeuropejczyków (dalej skrót: PIE) okazały się daleko niewystarczające. Wskazały one bowiem zaledwie poszlaki pochodzenia nie R1a, lecz typowo zachodnioeuropoejskiego rodu R1b, który nadto reprezentuje tylko dialekt kentumowy języka PIE, a prawie w żaden sposób nie dotknęły pochodzenia populacji dosłownie indo-irańskiego i zarazem europejskiego, słowiańskiego rodu R1a, reprezentującego dialekt satemowy języka PIE.
D opiero ostatnio (2019-2020) ukazały się w paleogenetyce publikacje, preprinty lub choćby także komunikaty konferencji naukowych, które mogą jakoś naprowadzać na ślady europejskich populacji w III tysiącleciu przed Chr., i ich migracji, wychodzących z rejonu, które nazywamy południowo-wschodnią Polską, ułatwiając zarazem wskazanie ojczyzny Praindoeuropejczyków i ich języka.
T u należy się wyjaśnienie, iż już do kanonu wiedzy językoznawczej i genetycznej należy należy rozróżnienie dwóch dialektów języka praindoeuropejskiego, stosownie zwłaszcza do zmian palatalnych (zmiękczonych) spółglosek k', g', gh' w języku PIE.1) Dialekt centralny, kształtowany na drodze długiej ewolucji językowej we wspólnocie rodu R1a, w którym doszło do wielu wspólnych innowacji językowych, z których np. palatalna spółgłoska k' w słowie k'mtom - 'sto' przeszła w spółgłoskę "s" w słowie 'satem' - 'sto'. Stąd język satemowy. 2) Dialekt peryferialny, użytkowany głównie w rodzie R1b i nieposiadającego możliwości wspólnotowych innowacji, który przejął język pierwotny bez palatalizacji, czyli słowo k'motm - 'sto' przeszło w 'kmtom' > 'kentum' - 'sto', stąd język kentumowy (Bednarczuk 1986, s.37).
III
E tnotwórcza rola ojców w pariarchalnym, patrylinearnym i patrylokalnym systemie życia społecznego w starożytności, a dowodnie co najmniej od neolitu i czasu KCSz, nie ulega już żadnej wątpliwości (ostatnio: K.Sjögren i zesp. 2020). Zakładamy, że język rodu R1a, dość rzadko, ale szeroko rozpraszającego się w mezolicie i następnych epokach po ziemiach Europy Wschodniej, był zapewne jakiś przedpraindoeuropejski i już od tamtych czasów rozpraszający się, stwarzał grunt do szybkiej później ekspansji języka już dojrzałego praindoeuropejskiego (PIE) w kulturze ceramiki sznurowej w ramach jej wielkiej ekspansji wnet po roku 3000 przed Chr. Był to zapewne język już długo ewoluujący w tym kierunku, by stać się dialektem satemowym, jak później, po rozpadzie rodu praindoeuropejskiego na Bałtosłowian i grupę azjatycką z indo-irańskimi Ariami na czele, faktycznie się stało.
R1a . Ten ojcowski Y-chromosomalny ród, wyłonił się około 20,600 lat przed Chr. (zob. grafik, niżej). To jedyny Y-chromosomalny ród czytelnie łączący Indie (indo-irańskich Ariów) z Europą (głównie bałtosłowiańską). Czas wydzielenia się populacji południowoazjatyckiej można korelować z powstaniem haplogrupy Y-DNA, ojcowskiej R1a-Z93. Drzewo genetyczne Y-DNA (na Yfull tree) podaje dość dokładny czas tego azjatyckiego odgałęzienia - około 2,900 rok przed Chr. Gdzie to mogło nastąpić? Zapewne na terenie Polski Południowo-Wschodniej; ale o tym niżej, bo na tym etapie interesujące jest pytanie o główny etap ewolucji etnolingwistycznej pre-PIE (od ang. Pre-Proto-Indo-European), korelującej z rozwojem drzewa genealogicznego od początku rodu R1a, tj. od czasu jego wyłonienia się, a później oddzielenia od ojcowskiej grupy R1 gdzieś w Azji (Południowej Syberii?, Bajkał i Angara?) - około 20,800 lat przed Chr.
Przed-praindoeuropejski (ang. Pre-PIE) ród R1a pojawił się w europejskiej przybałtyckiej Rosji, co najmniej już około 12,800 lat temu (10,800 lat przed Chr.), a więc zaledwie po usunięciu się Wielkiego Zlodowacenia. Z tego właśnie czasu wykryto, opublikowany przez Saag 2020, pochówek człowieka w Piesczanicy nad rzeką Oniega i jeziorem Łacza w pobliżu Kargopola w północno-zachodniej Rosji. Później, około 5500 r. przed Chr. w sąsiedniej dla Pieszczanicy miejscowości Popowo dwóch mężczyzn z trzyosobowego pochówku należało także do rody R1a; można ich uznać za potomków człowieka z Pieszczanicy. W tym samym okresie około 5500 r. na zachód od Pieszczanicy na Jeleniej Wyspie Jeziora Oniega pochowano (wertykalnie, zapewne jako szamana lub wodza) znów mężczyznę R1a.
Konieczne są rzetelne i szersze badania genetyczne w omówionym regionie!
Z apewne ludzie z tego właśnie rodu R1a byli nad Dnieprem, zwłaszcza w kulturze Sredni Stog, twórcami pierwszych elementów archeologicznej, uznawanej za dzieło wczesnej wspólnoty pre-praindoeuropejskiej, industrii proto sznurowej (proto-KCSz). Jej wczesne prototypy były tu, jak zresztą w okolicach wspominanej już w obwodzie smoleńskim Sertei i w tamtejszej kulturze Uswiaty (A.Mazurkiewicz 2010, 2020) przez naukę nieśmiało rozpoznawane i opisywane. Ale ostatecznie stały się one elementami kultury ceramiki sznurowej na wschodnich i północnych przedpolach Karpat, co wynika z badań A.Frinculeasa et al 2015 i 2019 oraz P. A.Linderholm et al. 2020.
R umuński archeolog Alin Frînculeasa z udziałem Bianca Preda, Volker Heyd* (2015) rozpoznał w kurhanach i zarejestrował na mapie liczne pochówki późno-jamowe/wczesnosznurowe, tzw. Pit Grawe, z datowaniem na lata około 3050-3000 przed Chr. albo wcześniejsze, znalezione w pasie przykarpackim południowowschodnim i dalej na przedpolach Karpat wzdłuż międzyrzecza Seretu i Prutu w kierunku Bieszczad co najmniej do rumuńsko-ukraińskiej Bukowiny, jakby w kierunku polskich Bieszczad i Małopolski. Tu właśnie w miejscowościach Średnia i Hubinek także wskazano pochówki analogiczne do Pit Grawe, ale już jako protoCWC, zwany horyzont X-CWC (Włodarczak 2020).
Było to więc wspólne dzieło rodów i haplogrup R1a i R1b W ażne Glavanesti Vechi R1a-Z93*.Do najbardziej przełomowych przemian doszło jednak w środkowych i górnych rejonach dorzeczy dwóch przykarpackich rzek Dniestr i Prut i to już około 3500 lat przed Chrystusem. Po wykryciu w genetycznym badaniu (Sirak et al. 2020) w szczątkach człowieka (I11954 Glav-14), pochowanego w latach około 3500-3000 lat przed Chr. w rumuńskiej Mołdawii nad prawym dopływem Prutu, Jijia (czyt. Żiżija), ojcowskiej haplogrupy R1a z czołową mutacją Z93*, już teraz wiadomo, że może wnet po 3500 r. (umownie około 3000 przed Chr.) na przedpolach Karpat wśród napływowej zapewne z dorzecza Donu ludzi kultury jamowej i lokalnej Cucuteni-trypolskiej żyła rodzina, która stała się symbolem rodziców-Praindoeuropejczyków. Ów bowiem mężczyzna z mutacją Z93 stał się ojcem azjatyckiej linii rodu gałęzi praindoeuropejsiiego rodu, słynącej z indo-irańskich Ariów. Jego bliski brat genetyczny z mutacją Z283 stał się zaś ojcem głównie środkowo i wschodnioeuropejskiej rodziny Indoeuroopejczyków, głównie zwanych Bałtosłowianami. W ten sposób ich bezpośredni ojciec, R1a-Z645, może być uważany za ojca wszystkich językowych i biologicznych zarazem Praindoeuropejczyków, a miejsce pochówku człowieka Z93, w dzisiejszej miejscowości Glavaneszti Iaszi (w zapisie: Glăvăneşti Iasi; Iasi czyt. Jaszi, to nazwa powiatu), może być uważane za gniazdo Praindoeuropejczyków, bowiem bardziej rozwinięty ród PIE ojczyznę skąd ekspandował na Europę, wspólną ojczyznę miał raczej w Polsce). Na poniższej mapie widzimy szlak migracji z północnej Mołdawii ku Polsce znaczony pochówkami: z pochówków kultury jamowej (kolor zielony) przez niezidentyfikowane (kolor biały) do pochówków kultury sznurowej w Polsce i jej sąsiedztwie, górnym Podniestrzu i Wolyniu (kolor czerwony).
Eurogenes -blog. D.W (czerwiec 2021): "Jednak od dawna pytaniem, na które czytelnicy tego bloga chcą znaleźć odpowiedź, nie jest to, czy ludy Corded Ware i Yamnaya są bliskimi kuzynami, ale czy migranci Yamnaya założyli kulturę Corded Ware. Oczywistym sposobem udowodnienia, że tak było, jest znalezienie przynajmniej jednej starożytnej populacji jednoznacznie sklasyfikowanej jako część horyzontu Yamnaya, która jest bogata w typowe haplogrupy Y z ceramiki sznurowej R1a-M417 i R1b-L151." .Właśnie ten postulat Dawida W. był zrealizowany na przedpolach Karpat wschodnich i północnych, w przykarpackim regionie Podole+Wołyń+Małopolska, w dorzeczach Prutu-Dniestru-GórnegoBugu-Sanu-GórnejWisły, w latach 3500-2000 przed Chr.
W raz z przyjęciem przez już autochtonnych w Europie proto-sznurowców genetycznego komponentu jamowego od napływowych z dalsza (Donu, Wołgi lub Bliskiego Wschodu) ludzi kultury jamowej musiało, zdaniem tych autorów, dojść do przejęcia od nich także języka praindoeuropejskiego, który wnet ewoluował w kierunku dialektu satemowego.
Położenie Glavanesti (Vechi - "Stare", nazwa nieaktualna) przy granicy Rumunii i na rozgraniczeniu powiatów Jassy (Iasi) i Batoszany oraz Suczawy jako stolicy regiony Bukovina. Bukowina została przez niektórych językoznawców wskazana za region bogaty w ślady języka prasłowiańskiego, post-indoeuropejskiego. Powyżej, w Karpatach - region Huculszczyzny z jego bogactwem starokarpackiej kultury
IV
R1b. C o do ich języka nie wiadomo, czy nie rozwinął sie u nich w czasie przypuszczalnego pobytu na Bliskim Wschodzie. Inne jednak i wcześniejsze od nich odgałęzienia drzewa R1b w Azji mówiły i mówią dialektami języków tureckich. Więc może ukształtowali swój język już w Europie, w kontaktach z bratnim rodem R1a. I zapewne z tym wczesnym dialektem, jakby niepełnej indoeuropejskości, gdzieś może około 3300 r. (mapka - niżej) wyemigrowała do Azji część populacji tej grupy, nosiciele języków anatolijskich, a później także tocharskich (Peirot 2019). Słusznie Kassian (2019) określił je nazwą „outlier PIE” czyli ‘odstające’. Takim, jakim zresztą był etap ewoluującego pre-PIE.
N a zasadzie praktykowanej egzogamii (małżeństw z obcymi kobietami) ludzie R1a przejęli od rodu R1b wysoki procent autosomalnego, tzw. jamowego komponentu DNA. Już wiemy, że stało się to zapewne na przedpolach Karpat.
V
Polska Południowo-Wschodnia Małopolska, Podkarpacie i południowa Lubelszczyzna T u ostatecznie kształtuje się wspólny kształt jednolitego języka praindoeuropejskiego najpierw zapewne satemowego ludności R1a. Ludności jednak musiało być dość dużo, o czym świadczą wczesne stąd migracje, więc zapewne doszło już wówczas do powstania ich regionalizacji: ziemie Podkarpacia, południowej Lubelszczyzny, a zwłaszcza Małopolski aż co najmniej po Kraków. Ukazuje to mapka południowo-wschodniej Polski z zaznaczonymi pochówkami tu zmarłych, z których próbek użyto teraz (Linderholm 2020) lub uprzednio (np. Juras et al. 2018 i 2020) do badań ich DNA. Ta regionalizacja oznaczała zarazem zarysowanie się dialektalnych podziałów języka, które po jakimś czasie będą stymulować do migracji "w Europę". Podstawowe migracje szkicowo nakreślili na mapie Nordqvist i Heyd (2020 r.).
Na mapie widoczne cztery grupy starożytnych próbek DNA:
małopolska (krakowska, sandomierska, roztoczańska i podkarpacka.
W iele argumentów przemawia za tym, że praindoeuropejska rodzina ludzi i jej język, zwany przez Kassiana "inner" PIE, istotnie PIE, miały szczególną ojczyznę, a w niej ostatni etap wspólnego rozwoju i wspólnych innowacji oraz wyjściowy punkt wielkiej ekspansji i migracji, na terenie Południowo-Wschodniej Polski. Bowiem właśnie już przed rokiem 3000 przed Chr. ludzie proto-KCSz pojawiają się w Południowo-Wschodniej Polsce. Może ona być określona głównie dorzeczami górnej Wisły i Sanu lub obszarami z czterech województw: Małopolski, Podkarpacia, oraz części świętokrzyskiego i lubelskiego. Sugerują nam to wyniki najnowszych prac paleogenetyki, które będą tu sygnalizowane. Ewolucja języka wspólnego dla wszystkich językowych grup narodów indoeuropejskich, tych już istotnie praindoeuropejskich, odbywał się zapewne w trakcie dotychczasowej migracji ku Polsce: R1a od rzek Oniegi, Górnej Dźwiny i środkowego Dniepru, a R1b - od Wołgi i Donu. W samej Południowo-Wschodniej Polsce dokonał się nadto proces oddzielnego osiedlania się i dzielenia populacji na więcej grup oraz towarzyszący mu dalszy ciąg językowego różnicowania przynajmniej grup satemowej i kentumowej; a nadto odrębnych populacji w trakcie późniejszych, zorganizowanych z tego miejsca migracji w Europie.O koło przełomu IV i III tysiąclecia przed Chrystusem (Linderholm 2020), zapewne pod naporem populacji jamowej rodu R1b od wschodu, musiało dojść do etnicznych przemian i konsolidacji, dotąd zapewne rozproszonej populacji rodu R1a, w tzw. horyzoncie Corded Ware Culture - X na przedpolach Karpat (Iwanowa 2013, Frinculeasa 2015 i Kristiansen 2015), a następnie koncentracji w Polsce Południowo-Wschodniej. Było to zapewne jeszcze nieustabilizowane pasterstwo wędrowne. Brak jest opracowanych zabytków z tego okresu. Jakiś archeologiczny ślad tego etapu znaleziono np. w Hubinku (Grzęda Sokalska, w powiecie Tomaszów Lubelski), w pochówku dziecka datowanym na około lat 3000-2900 przed Chr. (Kośko, Włodarczak 2018). Dopiero nieco później, bo od około 2800 do 2600/2550 lat przed Chr. pojawia się tu jakieś osadnictwo, ale miało ono zapewne charakter tylko na współ stały, w typie pasterskim. Zabytki grobowe, ze znamionami stabilizacji rytuałów kurhanowych (tzw. horyzont A ogólnoeuropejski KCSz), są zarazem świadectwem poprzedzającego je przybycia wcześniejszej migracji. Była to zapewne ludność ojcowskiego, napływowego co najmniej z Wolynia i Podola, rodu R1a.
VI
W ojczyźnie PIE, jak i w ogóle w kulturze ceramiki sznurowej ludność w autosomalnym DNA wykazuje tzw. komponent jamowy (od kultury Yamnaya, Jamna-Samara lub Jamna-Kalmykia) czyli od osadników nad znad Wołgą i Samarą. Ale ojcowskiej tam populacji R1a, która jest cechą CWC, tam nie znaleziono. Zapewne musiało dojść do jakiegoś wzajemnego wymiany kobiet między rodami R1a i R1b gdzieś w drodze ku południowo-wschodniej Polsce. Właśnie Juras (2020) wskazuje na obecność mitochondrialnego DNA w Małopolsce, w jakimś procencie pochodzącego z zachodniej strefy nadczarnomorskiego Stepu (i brak ze wschodniej strefy Stepu, z Powołża!) z komponentem jamowym.Ale badając mitochondrialne genomy trzech populacji postsznurowych (mierzanowickiej, trzcinieckiej i strzyżowskiej) zauważa wyraźne różnice. "Osoby powiązane z populacjami mierzanowicką i trzciniecką okazały się w analizach bliżej siebie i grupowały się w pobliżu CWC, kultury Únetice (UNC), grupy badeńskiej z Węgier (CHHu) i grupy pucharów dzwonowatych (BBC) ... "W programie AMOVA najlepszy rozkład zmienności dla osób związanych z kręgiem kultury mierzanowickim MCC i trzcinieckim TCC był wtedy, gdy się zgrupowali z LBK i z późno Dunajskimi grupami neolitycznymi (LDN)".
Tak więc substratem dla ojcowskiego rodu R1a w
kulturze ceramiki sznurowej są populacje neolitu naddunajskiego,
linearnego, bezzasadnie zwane zachodnimi czy niemieckimi. I ten
komponent decyduje o innej pozycji Fatjanowców i central-CWC
wobec jamowej znad Wołgi, która tego składnika nie posiada
wcale. Dlatego słusznie niektórzy autorzy, także Dawidski,
postulowali poszukiwanie jakiegoś daleko wcześniejszego
wspólnego przodka protojamowego albo osobnego złożonego
przejęcia składnika jamowego (z Podnieprza) i rolniczego z
Niziny Zadunajskiej. Fatjanowcy mają po prostu swoje komponenty
DNA bezpośrednio od wspólnoty Central-CWC i nie ma sensu czynić
poszukiwania dla nich poza tą grypą. Tę samą cechę CWC w naszym regionie - komponent neolitu naddunajskiego - wykrywają badania Linderholm 2020. Zdaje się, iż niepotrzebnie w Dyskusji wytyka ona Annie Juras niedopatrzenia w tej kwestii, gdy pisze: "W przeciwieństwie do obserwacji Juras i wsp. nie znaleźliśmy linii mitochondrialnych, specyficznie powiązanych z pasterzami kultury jamowej. Zamiast tego większość linii mtDNA, znalezionych w naszych próbkach, może być związana z europejskimi neolitycznymi grupami rolniczymi, jak to ma miejsce w zachodnim Corded Ware we wcześniejszym (Juras) badaniu. Nasze wyniki wskazywałyby na silniejszą ciągłość z wcześniejszymi populacjami neolitu, niż wcześniej obserwowano. Innymi słowy nasze badanie wykryło ślady ewidentnego "włączenie" lokalnych jednostek do migrujących grup". Te migrujące grupy to ojcowskie rody R1a i R1b.
VII
Migracje
populacji i języków
1. Jak bowiem nad Dnieprem, tak i tutaj, w dorzeczu górnej Wisły, groźba napływu dużej populacji rodu R1b ze wschodu musiała stać się bodźcem wczesnych migracji rodu R1a. Zapewne najwcześniejszą migracją była ta wskazana przez Saag i zesp. (2020) grupa z powstałym po przybyciu ze wschodu już na polskiej ziemi rodem genetycznym R1a-Z93, znana później na rosyjskiej ziemi pod nazwą fatianowska. Została ona opisana wyżej, w I części naszego artykułu. Saag (2020) tak charakteryzuje ludność kultury fatjanowskiej i jej pochodzenie: "Osobniki Fatyanowo są najbardziej podobne do populacji pochodzenia stepowego LNBA z Europy Środkowej, Skandynawii i wschodniego Bałtyku”. „Około jedna trzecia osobników Fatyanovo miała niebieskie oczy i/lub blond włosy…” „Zarówno ojcowskie, jak i matczyne rody badanych osobników z Fatyanowa były charakterystyczne dla kultury ceramiki sznurowej. Byli w większości pochodzenia stepowego z niewielką domieszką wczesnych rolników europejskich (EEF). Byli najbliżej spokrewnione z populacjami późnego neolitu i epoki brązu w Europie Środkowej, Skandynawii i wschodnim Bałtyku”.
W pracy L. Saag napisano: "W ceramice znalezionej
w dorzeczu Moskwy w latach 2000-tych znaleziono ceramikę kultury
amfor kulistych, ceramiki kultury rzucewskiej na wybrzeżu
Bałtyku i wyroby epi-sznurowe z południowej Polski i
ukraińskiego Wołynia." (Supplementary Note 1. Archaeological
and anthropological background).
Na tle wyrysu trasy migracji Fatianowców-Balanowców przez Europę Środkową (Polskę) podsumowanie Nordqvista i Heyda : "Przedstawiona tu trajektoria musi wyglądać jak ironia prehistorycznego Wschodu i Zachodu, stosunków w Zachodniej Eurazji trzeciego tysiąclecia p.n.e. CWC od pierwszych migracji populacji Yamnaya z Kaspijsko-Pontyjskiego Stepu na zachód otrzymała niewątpliwie właściwy bodziec formacyjny. Zaledwie dwa lub trzy wieki później Fatyanovo-Balanovo, to najbardziej wschodnie dziecko szerszej rodziny CWC, wyprowadza teraz dokładnie tych samych ludzi z ceramiki sznurowej do migracji na wschód, i to zaledwie około 10 stopni szerokości geograficznej dalej na północ, w dorzecza Górnej i Środkowej Wołgi. Coś wreszcie w rodzaju kontynentalnej pętli wschód-zachód zamyka się wraz z pojawieniem się późniejszych, ostatecznie wyprowadzonych z CWC kultur Abashevo, Sintashta i Andronovo w 2200-1900 pne. Właśnie w tym kontekście leży prawdziwe znaczenie Fatyanowa jako zawiasu między Wschodem a Zachodem, pasterzami i ostatnimi łowcami-zbieraczami, lasami i stepami, trzecim i drugim tysiącleciem p.n.e.”
Azjatycka trasa migracji ku Indiom w opisie Eurogenes blog 2019/Narasimhan 2019 "Najstarszy przykład R1a w starożytnym DNA z Azji Środkowej (Zevakinskij stone hence, Kazachstan) jest datowany na 2132–1940 cal p.n.e. (ID I3770, Narasimhan 2019). Co więcej, próbka ta jest ściśle związana ze znacznie starszymi próbkami R1a z Europy Środkowej, Wschodniej i Północnej i filogenetycznie zagnieżdżonymi w ich różnorodności. Musi zatem z pewnością stanowić ekspansję populacji z Europy do Azji Środkowej. Rzeczywiście, jest również związany z kulturą archeologiczną Andronovo z epoki brązu, która zwykle jest postrzegana jako wywodząca się z kultury Corded Ware (CWC) z późnej neolitu Europy. Zdecydowana większość współczesnych linii R1a w Azji Środkowej jest ściśle związana z linią I3770, a zatem musi ostatecznie pochodzić z Europy. Najstarsze wystąpienie R1a w starożytnym DNA z Azji Południowej (Swat Valley, Loebanr Pakistan) jest datowane na 1044-922 cal p.n.e (ID I12457, Narasimhan 2019). Ta próbka, jak również ogromna większość współczesnych południowoazjatyckich linii R1a, są również blisko spokrewnione ze znacznie starszymi próbkami R1a z Europy Środkowej, Wschodniej i Północnej i zagnieżdżone filogenetycznie w ich różnorodności. Dlatego z pewnością muszą reprezentować ekspansję ludności z Europy do Azji Południowej przez Azję Środkową, najprawdopodobniej w epoce brązu. Nawet jeśli R1a istniała w Azji Południowej przed epoką brązu, co jest niezwykle mało prawdopodobne, ponieważ występuje w rdzennych europejskich próbach łowców-zbieraczy, zdecydowana większość współczesnych linii R1a w Azji Południowej musi pochodzić z Europy." (*) „The oldest example of R1a in ancient DNA from Central Asia is dated to 2132-1940 calBCE (ID I3770, Narasimhan 2019). Moreover, this sequence is closely related to much older R1a samples from Central, Eastern and Northern Europe, and phylogenetically nested within their diversity. Thus, it must surely represent a population expansion from Europe to Central Asia. Indeed, it's also associated with the Bronze Age Andronovo archeological culture, which is usually seen as an offshoot of the Corded Ware culture (CWC) of Late Neolithic Europe. The vast majority of present-day R1a lineages in Central Asia are closely related to that of I3770, and so must also ultimately derive from Europe. The oldest instance of R1a in ancient DNA from South Asia is dated to just 1044-922 calBCE (ID I12457, Narasimhan 2019). This sequence, as well as the vast majority of present-day South Asian R1a lineages, are closely related to much older R1a samples from Central, Eastern and Northern Europe, and phylogenetically nested within their diversity. Thus, they must surely represent a population expansion from Europe to South Asia via Central Asia, in all likelihood during the Bronze Age. Even if R1a existed in South Asia before the Bronze Age, which is extremely unlikely, because it's found in samples from indigenous European hunter-gatherers, the vast majority of present-day R1a lineages in South Asia must be ultimately from Europe”. Eurogenes blog, September 11, 2019)
Bogatszą mapę migracji naszkicował genetyk-filmowiec amerykański, pseudo: Genos-Historia (zob. film)
Szkic
mapy migracji protoaryjskich Fatianowców  Szkic trasy migracji ku Azji opracował Genos-Historia USA (kolor czarny; film video). Pozostałe migracje, na podstawie opublikowanych lub przygotowanych przez autorów, oprac. StP. (kol. niebieski) 2. 3. W międzyczasie musiała zaistnieć także i kolejna północna migracja ludzi CWC (nie odnotowana jednak na mapce Nordqvista-Heyda) - ku polskim Kujawom, którą genetycznie opisał Fernandes i zesp. (2018). CWC z Niżu Polskiego, znajdująca się w kręgu kultury pojedynczych grobów (SGC) w testach genetycznych upodabnia się do osobników BBC z Niemiec4. Jeszcze w drugim kwartale III tysiąclecia przed Chr. nad Wisłą, Sanem i górnym Bugiem z ludzi rodu R1a wylania się nowa grupa etniczna, epi-sznurowa, zwana także protomierzanowicką, Chłopice-Vesele (od Chłopic koło Przemyśla i Vesele w południowo-zachodniej Słowacji), której kulturę wzmiankują już autorzy Saag et al 2020 . Pod natłokiem napływającej ze wschodu kolejnej dużej migracji, tym razem rodu R1b, część populacji Chłopice-Vesele uchodzi na południe i szlakami Dunajcowym oraz Bramą Morawską przeciska się poza Karpaty. Zajmuje tam ziemie na Morawach i na Słowacji w okolicach Koszyc na wschodzie i Nitry na południu, tworząc tam dobrze znaną archeologom kulturę nitrzańską (Batora 2019, Szecsenyi 2020). Tej migracji na mapce Norqvista-Heyda niestety nie zaznaczono (brak oficjalnej publikacji). Trzeba dodać, że grupa Chłopice-Vesele zjednoczyła się tam łatwo z także posznurową ludnością kultury unietyckiej.Oto obecność migracji z Polski Południowo-Wschodniej do Czech kultur ceramiki sznurowej i kultury postsznurowej Chłopice-Vesele, znanych w Polsce jako protomierzanowicka (Papas I. et al. 2021).
Podobne wyniki posiada już zapowiedziana praca Szecsenyi et al 2021 (?) dotycząca północno-zachodniedgo regionu Kotliny Karpackiej.
Potwierdza to także językoznawstwo: "The centre of Old Slavic names is situated on the northern slope of the Carpathian Mountains, approximately between Bukovina and Krakow; it is based on a substrate of older, Indo-European hydronyms." Tłumaczenie z Abstraktu: "Uważa się, że wszelkie badania językowe muszą zaczynać się od nazwy rzeki i miejscowości regionu. Wykorzystanie nazw geograficznych prowadzi do następujących ustaleń: - Centrum nazw starosłowiańskich znajduje się na północnym stoku Karpat, mniej więcej między Bukowiną [Karpaty Wschodnie] a Krakowem; opiera się na substracie starszych, indoeuropejskich hydronimów. - Ekspansja plemion wschodniosłowiańskich omija Bagna Prypeckie i rozciąga się dalej przez Centralną Rosję, a zwłaszcza na Północ i Wschód. - Osadnicy zachodniosłowiańscy docierają do nowych obszarów osadniczych poprzez migrację z Czech i dalej do Saksonii i Turyngii, a także przez zachodnią Polskę do Brandenburgii i Meklemburgii-Pomorza Przedniego. - Migracja Słowian południowych odbywa się w dwóch dużych, ale odrębnych przepływach, z jednej strony przez Bramę Morawską do Słowenii, Węgier i Chorwacji, az drugiej strony na wschodnim krańcu Karpat do Serbii i Bułgarii". (Jürgen Udolph, Expansion slavischer Stämme aus namenkundlicher und bodenkundlicher Sicht' Onomastica 2016)
5. Z prac dwóch zespołów A. Juras (2010 i 2020) wynika także ekspansja w postaci kultury mierzanowickiej (mierzanowickiego kręgu kultury, MCC), która w większości przeszła w trzciniecki krąg kultury (TCC), uznany za połączonych Bałto-Słowian: Bałtów z północy, a Słowian z postsznurowej kultury mierzanowickiej w południowo-wschodniej Polsce, jako praojczyźnie. Ekspansję TCC czyli zjednoczonych Bałtosłowian można korelować z kolejnym etapem stosunków z rodzinnych z protoaryjskimi fatjanowcami, zakończonym jednak ich odejściem ku Azji na południowy Wschód, a następnie czasem formacji wspólnych bałtosłowiańskich innowacji językowych, zakończonym rozejściem się i uniezależnieniem rozdzielonych od około roku 1250 przed Chr. (Kassjan 2019) Bałtów i Słowian . Dziś wielcy uczeni (Pathak 2018, Narazimhan 2019, Reich 2019) europejski ród najbliżej spokrewniony z hinduskimi Ariami, od którego oni udali się do Indii i stworzyli tam wielki naród i wielką kulturę religijną, nazywają ogólnie Bałtosłowianami, imiennie zaś wymieniając Rosję i kilka narodów środkowo-wschodniej Europy.
W podsumowaniu 6. Znacznym przełomem w dziejach tego regionu około 2600 r. przed Chr. było pojawienie się w południowo-wschodniej Polsce nowej i zarazem innej ludności ze wschodu. Były to grupy ojcowskiego rodu R1b. Przybyły tu zapewne ze stepowego wschodu, bo z kulturowymi cechami głównie kultury katakumbowej z południowego pontyjsko-kaspijskiego Stepu i z środkowego Dniepru, zachowanymi głównie z obrzędach pochówkowych, jak niszowe, katakumbowe formy grobów, bogate zestawy darów, a zwłaszcza wyposażenie do walk, kamienne topory bojowe, trójkątne groty strzał; nadto naczynia z wyraźną szyjką itd. co stało się jakby wzorcem dla późniejszych, zwłaszcza zachodniej ludów Europy. Podkarpackie i małopolskie osadnictwo tych ludzi opracowała Linderholm i wsp. 2020, przeprowadzając odpowiednie analizy paleo genetyczne i archeologiczne. O wzorcowym zestawie łuczniczym CWC rodu R1b pisze: "Na innych terenach zestaw łuczniczy, jako ważny element wyposażenia pochówku zmarłego, pojawia się około 100-200 118 lat później, związany z pojawieniem się i rozpowszechnieniem rytuału BBC".
Mężczyźni ci prowadzili rodzinne związku z lokalnymi, już autochtonnymi kobietami wczesno rolniczymi dawnego już pochodzenia naddunajskiego. Właściwie była to populacja w części pozostawiona po odeszłych stąd ludzi kultury Fatjanowo. Kontynuowana więc była ciągłość genetyczno-kulturowa z poprzednimi pokoleniami i wyraźna tożsamość genetyczną z ludnością określaną jako central-CWC z Węgier, Moraw, Polski południowej i z Niemiec, co może być nadto także świadectwem późniejszej migracji ich potomków z Polski na Zachód, także za Odrę. Pochówki przebadane pod względem genetycznym i opisane przez Linderholm wykazują haplogrupę R1b z linii L51>L52>L151! Obecność w płd.-wsch. Polsce dużej grupy genetycznego rodu R1b i to w kulturze ceramiki sznurowej jest dla dotychczasowej nauki faktem nieznanym i raczej niespodzianką i zaprzecza ewentualnemu pochodzeniu wprost od kultury katakumbowej na Pontyjskim Stepie, której trzy próbki wykazały haplogrupę... R1b1a2-V88. Natomiast, jak nas zapewnia Linderholm, "Migracja społeczności kulturowych z środkowego Dniepru do Małopolski była impulsem, który ukształtował i zmienił charakter obrzędu pogrzebowego, tworząc w ten sposób różnice widoczne w obrzędach pogrzebowych z innych regionów Europy Środkowej". Więc zapewne stamtąd przybyły te oddziały ludności linii R1b-L51.
Omawiana grupa rodu R1b przybyła tu więc jako dobrze zorganizowana, nadto uzbrojona i waleczna. Nic dziwnego, że ludność kultury Chłopice-Vesele wobec tego konfliktowego współżycia wolała ujść na słowackie południe. Zresztą już wcześniej tak uczyniły grupy rodu R1a, uchodząc znad Dniepra za zachód do Polski, a to właśnie pod wpływem agresywnego nacisku, ze strony grupy kultury jamowej rodu R1b (co też odnotował bloger Vladimir), a ten fakt Nordqvist i Hayd ocenili jako bodziec ("incentive") migracji Praidoeuropejczyków R1a do Polski. Odejście rodu R1a znad Dniepru na zachód, do Polski, otwarło później drogę wejścia do Polski owym jamowcom rodu R1b. W konsekwencji mogły wyemigrować w kierunku Karpat aż dwie oddzielne linie rodu R1b. Jedna linia, w przyszłości raczej południowoeuropejska, pojawiła się w Kotlinie Karpackiej i tam została przez paleogenetyków zidentyfikowana genetyczna ich cecha R1b-Z2103 i Z2105 (Szecsenyi 2020). Druga zaś linia, z mutacjami linii R1b-L51>L52>L151, czyli ojcowskich dla większości ludzi Europy Zachodniej: rodu R1b-U106 i R1b-P312, osiedliła się w południowo-wschodniej Polsce, kontynuując kulturę CWC poprzednich osadników z rodu R1a, którzy w większości stąd już wyemigrowali.
7. Inną niespodzianką dla nauki, którą tu około roku 1200 przed Chr. sprawiła kolejna grupa rodu R1b w środowisku CWC, to małopolska kreacja kultury pucharów dzwonowatych (Bell Beaker culture, BBC), szczególnie objawiona w potrójnym pochówku w Pełczyskach w Małopolsce (w sumie osiem pochówków w zachodniej Małopolsce). Wykazuje wiele związków ze strefą wołyńsko-podolską (import krzemieni). Linderholm nie udało się przebadać genomu ojcowskiego z tej grupy. Do zbadania więc pozostaje ewentualny związek małopolskiej BBC z kulturą Połtawka, której linia R1b-Z2103 ma odpowiedniki w Kotlinie Karpackiej; zauważono także wzajemną interakcję genetyczną Połtawki z Europą Środkową (Narasimhan 2019). Małopolska BBC genetycznie i archeologicznie pokrywa się z grupami BBC z Europy Środkowej (południowo-zachodnia Polska, Czechy, Morawy, Węgry, Niemcy, w tym grupa SGC). Tkwi w tym sugestia o ojcostwie dla takich-że grup szerokiego kręgu środkowoeuropejskiego, zwłaszcza niemieckiego BBC (choć bardziej zachodnia, iberyjska grupa BBC wykazuje odrębne, iberyjskie pochodzenie).W ten sposób na skutek owych migracji i wyłonienia się nowych w Europie satemowych i kentumowych dialektów języka praindoeuropejskiego północne przedpola Karpat stają się właściwą ojczyzną nie tylko genetyczną dla Praindoeuropejczyków, ale i dla późniejszej indoeuropejskiej rodziny językowej i etnicznej, niezależnie od późniejszych asymilacji innych jednostek językowych i grup etnicznych, ale także rozmaitych obcych elementów językowych. Przybycie grup rodu R1a i R1b do Polski nie było równoczesne. Ale wcześniejsze migracje zapewne nie oznaczały odejście kompletnej ludności, co w jakiś sposób warunkowało wspólne tworzenie dóbr kultury duchowej i materialnej, którymi żyje i dzisiejsza Europa.
Genetyczno-językowe populacje przodków krajów
współczesnych
Genetyczno-językowe populacje współczesnych
krajów
(kliknij, aby powiększyć)
(Na terenie północnego przedpola Karpat od
dorzeczy górnego Prutu i Dniestru do górnej Wisły pozostały jednak pewne ślady
językowe pierwotnych jego praindeuropejskich osadników. Np. rzeka
Tanew,
wypływająca pod Wielkim Działem roztoczańskim w powiecie
lubaczowskim, a wpadająca do Sanu w pobliżu Niska, uchodzi za
językową skamielinę z czasów praindoeuropejskich od PIE *tnh'-u-
'cienki', w sanskrycie tanu-. Prof. Babik uważa Tanew za
ślad kontynuacji od Praindoeuropejczyków do Prasłowian, uważając
tę nazwę za przechowaną przez Prasłowian. Zapewne także nazwa
rzeki San,
której pie. pierwiastek "sna-" znaczy 'płynąć, ślizgać, pełzać';
podobnie jak słowa 'wartki, bystry strumień' mogą mieć odpowiedniki w
nazwach celtyckich rzek i miejscowości typu Saon; albo
prasłowiańskim
sanь, płozy; por. pol.
san, sanie,
sanki, sanna.; por. ukraińskie rzeczne Sjan i Sjanki.
Warto też wiedzieć iż w Mirocinie nad Sanem zidentyfikowano
quasi-książęcy grób kultury ceramiki sznurowej, znak ówczesnego
rozwarstwienia w społeczności PIE.
Rezultaty migracji językowych grup z praojczyzny PIE
Drzewo języków praindoeuropejskich PIE według Kassian i zesp.
2019. Zwraca uwagę grupą istotnie ("inner") PIE, której korzenie
tkwią
http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/ibd-niemcy-polacy2.gif Wnioski 1. Gdy już rozwiązuje się problem ojczyzny Praindoeuropejczyków i ich języka oraz pochodzących od nich wielkich języków, etnogeneza Słowian (i Polaków) staje się możliwa i prosta do ustalenia w dorzeczach Górnej Wisły i Sanu
Np. niemiecki językoznawca Jürgen Udolph, "Ekspansja
plemion słowiańskich z punktu widzenia onomastycznego i
pedologicznego, pisze::
"Abstrakt. Nazwy geograficzne są niezwykle pomocne w świadczeniu
o wczesnych osadach i ich mieszkańcach ze względu na ich solidne
zakotwiczenie w krajobrazie, nawet w przypadku zmian populacji.
Dzięki badaniu nazw tych miejscowości można uzyskać informacje
nie tylko o nadawcy nazwy, ale także o osadnikach, którzy
później przyjęli te nazwy. Dlatego uważa się, że wszelkie
badania językowe muszą rozpoczynać się od nazw rzek i
miejscowości danego regionu. (J. Udolpf, Expansion slavischer Stämme aus namenkundlicher und bodenkundlicher Sicht, Onomastica LX 2016, p.215-231), https://onomastica.ijp.pan.pl/index.php/ONOM/article/view/214/151 )
Podstawowa literatura lub linki
Babik Z., 2001
Batora J. 2018
Bednarczuk L. 1986
Benes J., Kerles M., 2019. Behar D. 2017
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5668307/ Blazek Vaclav, 2013, A Balto-Slavic key to the etymology of Tocharian B twār October 2013Baltistica 48, Authors: Vaclav Blazek at Masaryk University https://www.researchgate.net/publication/289928558_A_Balto-Slavic_key_to_the_etymology_of_Tocharian_B_twar
Czekunova E.M et al.
2016
Czuchrajeva M.I.
2018 https://eurogenes.blogspot.com/2017/12/corded-ware-as-offshoot-of-hungarian.html Iwanowa, S. 2013. Connections between the Budzhak culture and Central European groups of the Corded Ware Culture. Baltic-Pontic Studies 18: 86–121.Google Scholar
Fernandes D.M. at al. 2018.
Frînculeasa, A.
et al. 2015. tenże,2019: The children of the Steppe:descendance as a key to Yamnaya succes, Studii de Preistorie 16, 2019, p.129-168 Juras A. et al., 2018
Mitochondrial genomes reveal an east to west cline of steppe
ancestry in Corded Ware populations
Juras A. et al., 2020
Kaja E. et al. 2021 , The Thousand Polish Genomes Project - a national database of Polish variant allele.https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.07.07.451425v1.full.pdf
Kassian A.S. et al., 2020
Kośko, A. and P. Włodarczak, 2018 Re-theorising mobility and the formation of culture and language among the Corded Ware Culture in Europe, Cambridge
Krywalcewicz M, 2007 Kumar et al. 2021 Zob. statystyka f3, figure F7:
http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/images/eur-r1a-in-uzbekistan.jpg https://www.nature.com/articles/s41598-020-63138-w
Narasimhan et al., 2019
Nordqvist and Heyd, 2020
Mathieson et al., 2017 https://www.biorxiv.org/content/10.1101/135616v4
Machnik J. 1966,
Mazurkevich A., Dolbunova 2014 www.academia.edu/9452168/Archaeology_of_lake_settlements_IV_II_mill_BC_Mazurkevich_A_Polkovnikova_M_Dolbunova_E_ed Mazurkiewicz A et al. 2020 Chronologiczne ramy czasowe zespołów archeologicznych wielowarstowego obszaru Serteya II (wedlug datowania radiowęglowego) [tłumaczenie], w: Radiouglerod w archeołogii i paleoekologii:proszłoje: nastojaszczeje, buduszczeje. Sankt Peterburg (w ros.).
Mittnik A. et al., 2018 Mühle E., 2020 Słowianie. Rzeczywistość i fikcja wspólnoty VI-XV wiek. PWN 2020
Narazimhan V.M. et al., 2019 http://science.sciencemag.org/content/365/6457/eaat7487
http://science.sciencemag.org/content/suppl/2019/09/04/365.6457.eaat7487.DC1
Papac I., et al. 2021
Pathak A.K.,
2018,
The Genetic Ancestry of Modern Indus Valley Populations from
Northwest India, Supplem.
Saag, L. et al., 2020
https://doi.org/10.1101/2020.07.02.184507
Cross RefGoogle Scholar Sirak K. et al. 2020, Human auditory ossicles as an alternative optimal source of ancient DNA
Sjögren Karl-Göran et al. 2020 https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0241278
Szecsenyi-Nagy A. et al.
2021 (Y-chromosome data from the prehistoric Carpathian Basin. Wykład na międzynarodowej konferencjii ESHG, 2020 - private).
Tkacz E. C, 2017 Udolph Jürgen 2016 Expansion slavischer Stämme aus namenkundlicher und bodenkundlicher Sicht' Onomastica 2016)
Wang C.C.,et
al. 2019 Włodarczak P. 2014 THE TRAITS OF EARLY-BRONZE PONTIC CULTURES IN THE DEVELOPMENT OF OLD UPLAND CORDED WARE (Małopolska GROUPS) AND Złota CULTURE COMMUNITIES, Baltic-Pontic Studies vol. 19: 2014, 7-52, PL ISSN 1231-0344
DODATKI Genos-History - Film Fatyanovo the Ancestor of the Indo Iranians (Documentary) https://www.youtube.com/watch?v=TupNpqfAIIQ&ab_channel=GenosHistoria Polska Południowo-Wschodnia genetyczną ojczyzną kultury ceramiki sznurowej (CWC) także dla głównych zachodnioeuropejskich linii R1b-L151, a też kultury pucharów dzwonowatych (BBC)
R1b-L51>L52>L151>stąd zachodni
Europejczycy P312 i U106 ..
Analiz próbek kultury Fatianovo od EastPole
RUS_Fatyanovo_BA: VOD001 RUS_Fatyanovo_BA: NAU002 66,2 Corded_Ware_POL_early 16,0 POL_Globular_Amphora 8,6 POL_TRB 5,2 UKR_Trypillia_En 4,0 UKR_N RUS_Fatyanovo_BA: IVA001 63,6 Corded_Ware_POL_early 19,8 POL_Globular_Amphora 9,6 UKR_Globular_Amphora 7,0 UKR_N RUS_Fatyanovo_BA: HAN004 68,2 Corded_Ware_POL_na początku 21,4 POL_Globular_Amphora 5,4 UKR_Trypillia_En 4,2 UKR_Meso 0,8 POL_TRB RUS_Fatyanovo_BA: VOR004 51,8 Corded_Ware_Baltic_early 27,8 POL_Globular_Amphora 16,0 Corded_Ware_POL_early 4,0 RUS_Veretye_Meso 0,4 UKR_N
Analizy dwóch próbek od Arzy RUS_Fatyanovo_BA: NIK008AB 44.4 Corded_Ware_CZE 23,8 Corded_Ware_POL_early 18.4 CWC_Proto-Unetice_POL 13.4 Cypryjskie miejsce RUS_Fatyanovo_BA: IVA001 37,8 Corded_Ware_POL_early 28,4 Corded_Ware_POL 21,6 GRC_Mycenaean 12,2 Baltic_LVA_HG
Aryjscy kapłańscy bramini, aszkenazyjscy
lewici-kapłani i Polacy -
Patrząc na szkic drzewa genetycznego „Trzy IE rody”, widzimy,
że około 3300 lat przed Chr. na przedpolach Karpat i w
praindoeuropejskiej ojczyźnie w szeroko zakreślonej
południowo-wschodniej Polsce od ojca praindeoeuropejskiego
rodu R1a-Z645 wychodzą dwie synowskie linie. Jedna, o symbolu
Z283, głównie dla środkowo-wschodniej Europy, a druga, Z93, to
gałąź zwana azjatycką. Po kilkuwiekowym rozwoju w Polsce jako
w praojczyźnie , grupa Z93, wędrując na północ i wschód przez
Białoruś i Przybałtykę, pozwala sobie na dłuższy rozwój w Rosji
w tzw. kulturze Fatianovo. Około roku 2200 przed Chr. populacja
Z93 przez południowy Ural i Kazachstan, równocześnie nieco się
rozpraszając, dociera do okolic południowego Uzbekistanu w Azji
Środkowej, gdzie w pochówkach
grobowych epoki brązu i żelaza znajdujemy
czytelne ślady europejskiego pochodzenia (Kumar 2021)
równocześnie znacznie się rozpraszając w różnych kierunkach.
Kilka grup ludności z mutacjami Z94 i Z2124 i z protobraminami
dociera nawet do północnych Indii.
Inna linia spod mutacji Z2124 i z kolejnymi mutacjami, Z2122
oraz F1345, odłączając się od nurtu hinduskiego, kieruje się na
zachód w kierunku babilońskiego Międzyrzecza, by w ostateczności
dotrzeć do Palestyny.
Właśnie w Ur nad
Eufratem musiało chyba dojść do spotkania ze świeżo nawróconym
na monoteizm Abrama/Abrahama z migrującym człowiekiem rodu R1a,
którego w Palestynie obdarzą tytułem „król sprawiedliwości” –
Melchizedek i „król pokoju” – król Szalemu. Wolno przypuszczać,
iż w przyjaźni z Abrahamem doszło do nawrócenia tegoż
Melchizedeka na (przynajmniej niewyraźny) monoteizm. W otoczeniu
semickim Melchizedek będzie widziany jako „bez ojca, bez matki,
bez rodowodu”, jakby trochę wyglądający na przybłędę, mówiący
językiem niesemickim.
Grupa palestyńska zapewne przez perskie Międzyrzecze tam
musiało dojść do oddzielenia się linii palestyńskiej R1a-CTS6/M582 od indo-irańskich Ariów i braminów . Grupa palestyńska migruje
zapewne przez Babilonię i zpewne tu, w Ur chaldejskim, mogło
dokonać się pierwsze spotkanie niedawno nawróconego na monoteizm
Abrahama z jakimś człowiekiem „bez genealogii” jakiejś
nieznanej niesemickiej, bo indoeuropejskiej proweniencji,
Melchizedekiem. Zapewne spotkanie to owocowało przyjaźnią i
przejściem Melchizedecha na monoteizm.
Możemy sobie więc wyobrazić, że
teraz już obydwaj migrują razem do Palestyny, by tu, około
około 1800 roku przed Chr. , objąć w posiadanie i władzę
lokalne królestwa plemienne. Przed tym czasem przypada wyłonienia się aszkenazyjskiej-lewickiej haplogrupy R1a-CTS6/M582.
Na
podziękowanie Bogu za zwycięstwo a nad królami kananejskich
plemion, złożył Melchizedek ofiarę chleba i wina, w czym
psalmista widzi proroczą zapowiedź Ofiary Chrystusa „Ty jesteś
kapłanem na wieki według obrządku Melchizedecha”. Abraham uznaje
godność tej ofiary i kapłaństwa Melchizedeka, na znak czego
składając mu od siebie daninę.
I
to kapłaństwo Melchizedeka zapewne było inicjatywne dla
starotestamentowego kapłaństwa Aaronowego w rodzie
Lewitów.
Życie Abrahama i Melchizedeka datowane jest na lata około 1800
roku przed Chr.
Doron Behar
kojarzy z tą mutacją (CTS6/M582) ojcostwo przyszłej
świątynno-kapłańskiej grupy lewitów (i kohenów), choć próbki
aszkenazyjskich Żydów, gdziekolwiek żyjących w obecnie ich
wysoko rozwiniętych liniach (do których należą także lewici), z
kolejną mutacją R1a-Y2619, pozwalały na datowanie zaledwie na
czas 1743 lat temu, który to rok kojarzy on z faktem opuszczenia
Palestyny.
Kiedy Abraham odniósł sukces w boju z królami lokalnych plemion
kananejskich, Król Szalemu Melchizedek jako „kapłan Boga
Najwyższego” w dziękczynnej ofierze składa chleb i wino i nad
Abrahamem wypowiada błogosławieństwo Boga Najwyższego. Abraham
na to zareagował oddaniem Melchizedekowi dziesięciny ze swoich
dóbr, wyrażając tym samym swoje poddaństwo względem niego.
Ingres idei kapłaństwa do ludu Hebrajczyków znalazł kontynuację
w ofiarniczej posłudze rodu Lewiego i kapłaństwa Aarona. Sam
Lewi jest opisany jako jeden z dwunastu synów patriarchy Jakuba
z matki Lei jako jej trzeci syn. Nie wiadomo, na ile owa
dwunastka w świadomości redaktora odpowiadał prawdzie
biologicznego pokrewieństwa, a na ile jest sztuczną konstrukcja
dla uzasadnienia późniejszego podziału kraju i ludności na
dwanaście pokoleń. Zachodzi pytanie, czy jedyna córka Jakuba,
Dina, nie była pomyślana jako element owej dwunastki z powodu
wątpliwości co do ojcostwa Jakubowego dla Lewiego. Albo też Dina
stała się trzynastym dzieckiem Jakuba po uznaniu Lewiego za
jednego z synów Jakuba dla nadania mu solidnej semickiej
genealogii, gdy taka okazała się później regułą w posłudze
potomków Lewiego. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
